Menuet. Opera van ijs-doorvoelde alledaagse eenzaamheid.

De roman Menuet (1955) van Louis Paul Boon (1912-1979) is voor muziektheater LOD (Gent; co-productie met binnen- en buitenlandse instituten) tot een opera verwerkt. Fabrice Murgia (°1983), artistiek directeur van het Théâtre National, regisseert het libretto (in het Duits vertaalde tekst door Barbara en Alfred Anthowiak), door Daan Janssens op muziek gezet.

Janssens is bekend als componist en als dirigent van Nadar, een ensemble voor hedendaagse muziek. In 2012 ging zijn eerste opera in première: De Blinden (naar het toneelstuk van Maurice Maeterlinck) in samenwerking met Patrick Corillon. Menuet is tegelijk geprogrammeerd in het kader van Young Opera Makers, een project ter begeleiding van nieuwe opera, waar ook Daan Janssens aan meewerkt.

De jonge theatermaker Fabrice Murgia, in Luik tot acteur opgeleid bij Jacques Delcuvellerie (van Groupov), liet zich al vroeg opmerken. Voor zijn eerste creatie Le Chagrin des Ogres ontving hij in 2010 de Prix Odéon-Télérama en de Publieksprijs op het Festival Impatience. Kenmerkend is, dat hij er vooral in slaagt via een multimediale beeldentaal door te dringen tot de vervreemding waar zijn eigen generatie mee worstelt. Voor Murgia is onder meer het gebruik van video evident, want hij is in een wereld van visuele technologie opgegroeid en hij wil dan ook, op weg naar een ’totaaltheater’, meerdere disciplines creatief gebruiken.

Inhoudelijk heeft Murgia het graag over de eenzaamheid die eigen is aan een economische ontwikkeling van de samenleving en die tot vervreemding leidt. In Notre peur de n’être, onder andere, heeft hij het over jongeren die zich volledig afzonderen en enkel nog via hun pc communiceren. Ze zitten gevangen in een systeem dat, volgens Murgia, eist dat je als individu even snel evolueert als het systeem zelf. Je moet ‘iemand’ worden, maar het is bijna verboden om zichzelf te zijn. ‘Er is een crisis van het contact met onszelf, met onze innerlijkheid’, aldus Fabrice Murgia in Et cetera, september 2014, in een gesprek met Erwin Jans, ‘er wordt natuurlijk voortdurend gezegd wat goed is voor ons welzijn, maar het doel daarvan is niet ons welzijn, maar onze consumptie’.

Met Menuet belicht Murgia sociale problemen die van de arbeider een werkslaaf maken. Het arbeidersgezinnetje waarover L.P. Boon het heeft in zijn korte roman, gaat in hoofdzaak over drie personen: een man die in de vrieskelders van een fabriek werkt, zijn vrouw die zich bekommert om het huishouden en een eerste kind en wat tracht bij te verdienen met het maken van kleertjes die haar zwager aan de man brengt, en dan is er nog het hulpje, een meisje voor alle werk. Boon evoceert een driehoeksverhouding vanuit verwijzingen naar gebrek aan sociaal en familiaal contact en naar een eentonig werkschema dat verveling inhoudt en tot seksuele drift leidt.

De voorstelling van Menuet, gespeeld en gezongen door de sopraan Cécile Granger (het meisje), de bariton Raimund Nolte (de arbeider) en de sopraan Tineke Van Ingelgem (de echtgenote), munt uit door soberheid. De in het Duits zingende spelers combineren acteren en zingen op een gedisciplineerde, mooi gearticuleerde, helder communicerende manier.

Het orkest, gedirigeerd door Filip Rathé, is achter de scène opgesteld waardoor de muziek als het ware vanuit een driftige buitenwereld in golfbewegingen bij momenten de scène overweldigt, waardoor de stiltes, de beklemming en de koele emotie in het acteren, een sterkere indruk maken.

Murgia houdt beweging, gestiek, zang en de begeleidende beelden van de video uiterst ingehouden en vooral naturel. Hij heeft geen extravagante beelden nodig om iets duidelijk te maken. De ijs-doorvoelde uitdrukking van de alledaagse eenzaamheid die tot een misstap leidt, grijpt aan en maakt van Menuet een beklijvende en tijdloze ervaring.

Info: www.LOD.be