Klassiek voor kinderen: Fidelio, omdat liefde bevrijdt
Wordt opera alleen voor ingewijden gemaakt? Natuurlijk niet. Toch wordt zeer weinig gedaan om het leren genieten van kunstzinnige muziek, zang en spel een plaats te geven in de opvoeding van een kind. Opera? Theater? In een tijd waarin waardering voor kwaliteit en kunst zakt? Het zijn maar een paar bedenkingen naar aanleiding van de creatie van Fidelio, een korte en uitdagende voorstelling voor een jong publiek (vanaf zes jaar), geïnspireerd op de enige opera van Ludwig van Beethoven (1770-1827).
Judith Vindevogel, regisseur en artistiek leider van Walpurgis (Mortsel) maakt de productie samen met HetPaleis (Antwerpen) en het Théâtre de Saint-Quentin-en-Yvelines/Scène nationale (Frankrijk). Behalve in ons land is er dan ook in Frankrijk een ruime belangstelling voor. Het is een ‘vrije’ bewerking en dat houdt in dat het aantal personages beperkt is (ook om budgettaire redenen) en dat niet enkel een keuze uit Fidelio wordt gespeeld maar dat ook een selectie is gemaakt uit andere composities van Ludwig van Beethoven.
Het oorspronkelijk nogal complexe verhaal wordt in hoofdzaak als een liefdesverhaal gebracht. De volkszanger Florestan (Saïd Boumazoughe, enkel op film in de kerker te zien) vormt met zijn liedjes een bedreiging voor de tirannieke gevangenisbaas Pizarro, die hem onrechtmatig gevangen houdt. Leonore wil haar geliefde Florestan bevrijden. Ze trekt mannenkleren aan, knipt haar haren kort en verandert haar naam in Fidelio. Met de hulp van een bewaker en diens dochter, die eerst meent dat Fidelio echt een man is, lukt het om net op tijd Pizarro uit te schakelen en Florestan uit de kerker te halen.
Dit beknopte scenario bloeit open in een meervoud van kunstuitingen. In de muziekarrangementen van Jago Moons die de piano, synthesizers en soundscapes bedient, komen dan ook de sopraanstemmen van Annelies Van Hijfte (Leonore/Fidelio) en Astrid Stockman (Marcelline, dochter van de cipier) en de bas-baritonstem van Kurt Gysen (cipier Rocco en tiran Pizarro) uitstekend tot hun recht. De zangers komen acterend en zingend vanuit verschillende richtingen naar het publiek, dat aan drie kanten van de scène zit. Op die manier worden de jonge toeschouwers van dichtbij betrokken bij de voorstelling waarin ook het mimespel belangrijk is. Het hoogtepunt is een sterk staaltje figurentheater, een indrukwekkend en ontroerend manipuleren van een levensgrote pop (puike realisatie en coaching van Filip Peeters), die de uitgeputte maar bevrijde Florestan voorstelt.
De educatieve en kunstzinnige vormgeving van deze Fidelio benadrukt meteen de inhoud van het gegeven zoals Judith Vindevogel het ziet: een ode brengen aan de liefde die niet alleen geliefden bevrijdt maar daarbij vooral een algemeen gevoel teweeg brengt van verbonden zijn in naastenliefde, rechtvaardigheid en menselijkheid. Het zijn ‘grote’ woorden maar de manier waarop de betekenis ervan duidelijk wordt gemaakt is sober, beheerst, direct en nergens belerend. De lichaamstaal van de vertolkers ondersteunt de zang waarin woorden wel eens klanken worden, zonder erg echter; de impulsen slaan in. Ook een paar videobeelden zijn voldoende om een actie in een ondergrondse gevangenis te doen begrijpen. Stilaan wordt in het publiek de individuele nieuwsgierigheid van het begin omgezet in een gemeenschappelijk aanvoelen, dat uiteindelijk uitloopt op samenspel. Samen met toeschouwers op de eerste rijen heffen de spelers op de scène een hoeveelheid vloertegels op die in een groot aantal houten figuurtjes bevrijde mensen suggereren.
De voorstelling eindigt met een bevrijdende samenzang van spelers en publiek van Ode aan de Vrijheid, een versie van Judith Vindevogel naar Ode an die Freude van Friedrich Schiller (1759-1805) uit Beethovens 9de symfonie, een lied dat in 1985 uitgekozen werd als Europees volkslied: ‘Waarom bang zijn, waarom beven/voor wat koud is en gemeen?/Als we liefdesbanden smeden/zijn we sterk en nooit alleen. Iedereen enthousiast zingend aan het slot van een gedurfd evenement.
Info: www.walpurgis.be of www.hetpaleis.be
