Euthanasie met Barbara en Stefanie. Sterven, bezinning en ritueel

Op een waardige manier sterven. Het is een verwachting van iedere sterveling, een actueel gespreksthema en in medische en justitiële kringen een bestendige zorg. Het collectief Lucinda Ra (Gent) bekend van onderzoekstheater, heeft in samenwerking met onder meer De Werf (Brugge) en na diverse gesprekken met experten en mensen uit een brede laag van de bevolking, euthanasie als onderwerp voor een theatervoorstelling gekozen. Euthanasie: het bevorderen van een pijnloze dood, een verlossen uit een ondraaglijk lijden. Een beladen discussieonderwerp voor de enen, een marginaal verschijnsel voor anderen over twee procent van alle mensen die, op jaarbasis, door euthanasie sterven in België.

De ervaring in eigen familie van Barbara en Stefanie Claes, speelt nauwelijks een rol. De voorstelling is gebaseerd op de resultaten van een tweejaar durend onderzoek en het omzetten ervan in een artistieke benadering. Niet een innemen van een standpunt voor of tegen. Wel een gevoelige en beeldende manier van bezinning over doodgaan.

Het collectief Lucinda Ra is al bekend van onder andere Het Fioretti Project over kinderen in de psychiatrie en hoe je het best met hen in volle vertrouwen iets samen beleeft (zie theatermaggezien, 11.05.2015). Mensen verschillen van elkaar, zijn op elkaar aangewezen en iedereen heeft wel eens hulp nodig. Het eigene aan Lucina Ra zit in de manier van aanbrengen van een muzikaal aspect in combinatie met het verbale en het beeldende, waardoor gevoelige en directe contacten worden versterkt.

Voor Euthanasie met Barbara en Stefanie zijn, naast Philippe Flachet en Barabara en Stefanie Claes ook fujaraspeler Winne Clement en tenorsaxofonist Jeroen Van Herzeele van de partij, maar ook, en dat is verrassend en opmerkelijk, Osman çatik, een derwisj-danser en -leraar. Daarmee is ook duidelijk dat niet wordt ingespeeld op de juridische of medische aspecten van euthanasie, maar verwezen wordt naar de psychische en spirituele kant van de zaak.

Een oudere man (Philippe Flachet, ooit acteur bij Ceremonie van Eric De Volder) leest overlijdensberichten voor. Gemengd nieuws over goede en soms rare kanten van een overledene. Het bekende, vaak kille ritueel. Tegenover de fysieke aftakeling door ouderdom en het ongeneeslijke lijden, staat een personage dat jonger is en psychisch lijdt. Om daar een beter inzicht in te krijgen zijn de gezusters Claes naar instellingen gegaan, onder meer in Antwerpen (Het Bos) en in Wemmel, bij professor Wim Distelmans, die mede aan de basis ligt van de euthanasiewet van 2002.

De voorstelling steunt echter vooral op het beeldend en muzikaal effect omtrent het noodgedwongen kiezen voor een levenseinde. Verbalisme heeft hier minder inpakt. Figurentheater en rollenspel geven inzicht, samen met de livemuziek van muzikanten die met de verbeelding meeleven. Daar komt het op neer: wat gaat er om in de geest van een mens die in een uiterste nood van alles en iedereen voor altijd afscheid neemt? Levensgrote poppen en verwijzingen via poëtische en filosofische benaderingen, suggereren een droomwereld waarin het magische van het menselijk bestaan naar boven komt. Oosterse filosofie is nog altijd in. Astronomie, het ontwikkelen van een kosmisch gevoel, het geloof in toeval. Sommigen komen via yoga tot inzicht. De makers van Euthanasie met Barbara en Stefanie geven derwisj-danser Osman çatik bij wijze van spreken het laatste woord in een rituele dans die bevrijdend werkt voor diegene die hem uitvoert vanuit een mystieke diepgang die verondersteld in elk mens aanwezig is. Het is een vorm van meditatie die trouwens in elke kunstzinnige dans te vinden is, die het bewustzijn moet aanscherpen. Meditatief dansen brengt, volgens de soefi-traditie die Osman çatik volgt, hemelse energie met de aardse in verbinding. Het vragen naar euthanasie beschouwt de rituele danser als een soort zwakte die vooral met psychische hulp moet verholpen worden.

Met deze productie zet Lucinda Ra in elk geval een verdere discussie over euthanasie op een uitnodigende manier en met de nodige ruimte in de kijker.

Info: www.dewerf.be  of www.euthanasiemetbarbaraenstefanie.wordpress.com