Zieke jeugd bij Zuidpool, zeer gezond

Theater Zuidpool (Antwerpen) brengt onder de titel Zieke jeugd, een eigen versie van Krankheit der Jugend (1926) van Ferdinand Bruckner, die eigenlijk Theodor Tagger heette. De voorstelling vertrekt van de vertaling De ziekte die jeugd heet van Carel Alphenaar en Rudolf Lucieer.

Geboren in 1891, was Theodor Tagger de zoon van een Oostenrijkse joodse zakenman en een Franse vertaalster en studeerde hij geneeskunde en rechten, muziek en talen. Gefascineerd door kunst, maakte hij onder het pseudoniem Ferdinand Bruckner opgang als dichter, schrijver en theaterman. In zijn tijdschrift Marsyas (1917-1919) publiceerden onder meer Max Brod, Alfred Döblin, Carl Zuckmayer. Hij stichtte en leidde in Berlijn het Renaissancetheater (1923-1928) waar hij het Expressionisme een plaats gaf. Hij verwekte sensatie met Krankheit der Jugend, Die Verbrecher (1928) en met Elisabeth von England (1930), een stuk over de strijd tussen het Spaans-katholieke en Engels-protestantse absolutisme.

Het werk van Bruckner werd door de nazi’s verboden. Die Rassen, dat hij in 1933 in weinig tijd in Zwitserland schreef tijdens zijn vlucht voor het nazisme, ging in Zürich onder grote politieke spanning in première. Die Rassen is een deel in een reeks stukken over ‘jeugd in twee oorlogen’, waartoe ook Krankheit der Jugend, Die Verbrecher en Früchte des Nichts (1952), behoren. Stukken waarin jonge radicalen vanuit diverse hoeken tegenover elkaar staan en waarin ook het erotische meespeelt. Invloed van Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud en later van Jean-Paul Sartre is er in na te wijzen.

Bruckners eerste stukken werden na de Tweede Wereldoorlog ten onrechte nog weinig gespeeld en al was ook zijn naoorlogs werk geïnspireerd door actuele problemen rond revolutie, kolonialisme, radicalisme, dictatuur en democratie, hij kwam nog nauwelijks aan bod. Hij overleed in 1958 en naar aanleiding daarvan werd onder andere in Brussel in het Théâtre Molière, Le Mal de la Jeunesse, de Franse versie van Krankheit der Jugend, opgevoerd, wat ook door de Vlaamse pers zeer gewaardeerd werd: ‘het goed gebouwde, levendig en boeiend gedialogeerd spel, in de Franse adaptatie van Renée Cave en een bekwame regie van Georges Jamin maakt in menig opzicht de indruk als was het pas gisteren geschreven’, aldus U.V. in De Standaard. In 1991 programmeerde Herman Gilis het in Arca (Gent) en leidde hij een rationele en kritische productie, al werd de jonge cast oppervlakkigheid in het acteren aangewreven.

Om meerdere redenen is het dan ook interessant dat Koen van Kaam en Jorgen Cassier van Zuidpool, het nog altijd actuele stuk uit het vergeetboek hebben gehaald. Zoals ook in Arca in 1991, staan vooral jonge, debuterende spelers op het podium, in de echte zin van het woord: op de zinnebeeldige platvloerse planken. Er is een licht- en klankdecor maar voor de rest zijn het de spelers die het moeten doen, met nauwelijks één rekwisiet als houvast. Het lichaam is een instrument; creëren gaat boven interpreteren. Er wordt dieper ingegaan op het bezielen van de handelingen, de confrontaties. Het innerlijke komt boven en straalt uit. Een beeld van de zieke jeugd-van-tegenwoordig dat inhoudelijk herkenbaar is, wordt hier in een kerngezonde prestatie doorgelicht. Het verhaaltje, de labiele situatie bij nog niet-verburgerlijkte afgestudeerden, is blijkbaar van alle tijden. Het aantreden van de jonge cast is echter verrassend en confronterend. Door het negatieve op een creatieve manier te demonstreren, wordt het ook inzichtelijk en kan het kritisch bekeken worden.

De overwegend jonge en toch homogene cast bewijst maar al te zeer dat er toekomst zit in het aanstormend talent en in het theater. Het uitdiepen van onzekerheid, begeerte, onmacht, ontsporing, instinkt, geweld en zelfdestructie, en dat alles op een beheerste manier aan- en inkleden, maakt van deze Zieke jeugd een getalenteerde, intelligente omkering van wat de titel zou kunnen doen vermoeden. Met een dergelijke productie spreek je alle negatieve opvattingen en vooroordelen omtrent jongeren en theater vlakaf tegen. Voor Zuidpool zijn Danielle De Nul, Marjan De Schutter, Greet Jacobs, Jonas Leemans, Maya Sannen, Greg Timmermans, Simon Van Buyten, gewoonweg aanwinsten.
Info: www.zuidpool.be