‘Doek !’ Theater? Echt, of niet?

Theater over theater, het kan verhelderend maar ook vervelend en overbodig zijn. Maria Goos (°1956) schreef er met Doek ! in 2010 een stuk over waarin de problematiek van zijn en schijn, van doen en doen alsof, van echt en onecht, in meerdere facetten wordt belicht. Het werd in Nederland in 2011 met de AVRO Toneel Publieksprijs onderscheiden en kende in Duitsland onder de titel Der letzte Vorhang, een even grote waardering.

Maria Goos volgde een opleiding tot docent en regisseur aan de Toneelacademie van Maastricht, was actief bij verschillende gezelschappen, schrijft vooral voor theater, maar ook voor televisie en film en tussendoor was ze ook columniste voor een krant. Doek !  schreef ze voor Loes Luca (°1953), bekend van onder meer Moordwijven, een monoloog als een verzameling subtiel aan elkaar geschakeerde miniatuurtjes, en voor de veelzijdige Peter Blok (°1960; toenmalig echtgenoot van Goos). Doek ! werd geregisseerd door Aat Ceelen (°1950), die er lang over deed om er tot een première mee te komen.

Katelijne Verbeke (°1961) en Daan Hugaert (°1949) wagen zich nu, in een regie van Tania Poppe (°1971) aan een Vlaamse versie van Doek ! Het is de eerste keer dat ze samen een productie opzetten. Meteen een mooie gelegenheid  om kennis te maken met een werk van een toneelschrijfster die hier nauwelijks bekend is. Verbeke, Hugaert, Poppe kent men van onder andere hun televisie-engagement, maar ze zijn wel vanuit een degelijke opleiding beroepshalve vooral met theater bezig, iets wat men in bepaalde media wel eens vergeet te waarderen. Met Doek ! wordt trouwens nog maar eens aangetoond hoe overtuigend en bevrijdend theater kan zijn wanneer je het live (en niet ingeblikt) samen met anderen kan meebeleven in een zaal.

Maria Goos verwijst niet enkel naar een zogezegd vallen van het doek op het einde van een toneelstuk, maar evenzeer naar een mogelijk einde aan een relatie. Theater gaat nu eenmaal ook over personages die elkaar aantrekken of afstoten, niet zomaar, soms via een lange omweg of soms ook met een onverwachte ommekeer.

Centraal en uniek in Doek ! staat een canapé, een lig-, zit, – en rustbank die tot verschillende mogelijkheden uitnodigt. Van meditatie tot speelsheid, van vrijage tot nervositeit. Van freudiaans nadenken en tot inzicht komen, tot het blijven worstelen met de gevoelens dat je, als man en/of vrouw, niet mét en niet zonder elkaar kunt. Denk maar even aan Wie is bang voor Virginia Woolf, van Edward Albee. Wanneer dan een dergelijke situatie op de koop toe als een conflict binnen een toneelvoorstelling wordt gesitueerd, is het hek helemaal van de dam.

Richard (Daan Hugaert) en Lies (Katelijne Verbeke) repeteren een stuk dat ze dertig jaar geleden al speelden op de toneelschool. Lies wilde musicals spelen, Richard hield haar tegen, waarna ze het toch twintig jaar samen uithielden op het toneel. Dan vertrok Lies met een rijke gynaecoloog naar Frankrijk. Tot Richard en Lies  nu elkaar weerzien en het stuk van dertig jaar geleden opnieuw aan het repeteren zijn, met al de nevengedachten en herinneringen van dien.

Echt een gegeven waar de vonken van afspringen en de tegenstellingen zowel als de gelijkenissen van de twee spelers op een spetterende manier te voorschijn komen. De lenige liefde van Lies, op het dansante en acrobatische af, en de vaak moeilijk doordringbare houding van Richard, worden in vele varianten ter sprake en in beeld gebracht. Lichaamstaal en theatraliteit, een drankprobleem, echt en onecht, het komt er allemaal bij te pas. Misschien mocht bij een bepaalde ‘beschouwende’ scène van Richard,  het ritme iets meer worden opgedreven.

Is Doek ! een ’tragikomedie’, zoals ergens werd geschreven? Een komedie is het zeker. Met een openstaand vraagje? Zoals het leven zelf.

Info: www.koortzz.be