NTGent. ‘Boontjes’ Menuet. De kilte van levenslange eenzaamheid.

Zelf bekeek Louis Paul Boon (1912-1979) zijn sterk sociaal geëngageerd schrijven als autobiografisch: ‘Ik heb geen verbeelding’, beweerde hij ooit. Dat belette niet dat hij tot de verbeelding van zijn lezers sprak en nog spreekt. Zijn puntige, rebelse schrijfstijl en de menselijke, sociale, emotionele, in bepaalde werken historische materie, waar hij naar verwijst, inspireerde ook filmmakers en activeert daarenboven theatermakers.

Een seizoen geleden heeft Fabrice Murgia (°1983) voor het Muziek LOD (Gent) in coproductie met binnen- en buitenlandse instituten, een Duitstalige operaversie geregisseerd van Menuet, muziek van Daans Janssens, in het kader van Young Opera Makers. Murgia gebruikte daarbij video, met zeer ingehouden beelden. Het orkest stond achter de scène opgesteld, waardoor de muziek als het ware vanuit de buitenwereld bij momenten de ruimte overweldigde, in contrast met de onderkoelde emoties van de spelers.

Ook in de toneelversie van Menuet, bij het NTGent, een tekstverwerking van Tom Blokdijk in een regie van Liliane Brakema (°1987), heeft de muziek, alhoewel niet live uitgevoerd, enige impact. De voorstelling begint als het ware met een klankontploffing, een wakker schudden, een opeisen van aandacht voor een verrassend beeld van op en in elkaar gestapeld huiselijk meubilair, een decorontwerp van Bettina Pommer. Een opeenstapeling waar je niet mee kan leven, waarin menselijk contact onmogelijk is. Precies wat Boon bedoelt: de wereld is een koude, ondergrondse stapelplaats, het leven is een levenslang eenzaam zoeken. En in hoever kan je op de buitenwereld rekenen?

Menuet verwijst naar een oude Franse dans in driekwartsmaat, waarin je elkaar nauwelijks of niet mag aanraken. Dat beleven ook de drie personages. Een man (Bert Luppes), zijn vrouw (Chris Thys) en het dienstmeisje (Lien Wildemeersch) komen niet tot een dialoog, noch tot een confrontatie of duidelijke relatie. De meeste tijd brengt de man helemaal alleen door als toezichter in een vrieskelder. Hij laat zijn gedachten stromen, haalt herinneringen en bedenkingen boven. Hij denkt luidop na over het waarom van het leven, over wat hij daarover vindt in kranten, over de afstandelijkheid tegenover zijn vrouw en zijn intieme verlangens naar het zeer jonge keukenhulpje. Hij verzet zich soms woedend en tegelijk machteloos.

In de regie van Menuet, gaat de meeste aandacht naar de man. Bert Luppes is voortdurend in de weer om zichzelf in of eventjes buiten de kelder, een bestaan te geven. Chris Thys en Lien Wildemeersch leven ook als op een eiland, gesymboliseerd door een kast of een stoel, waarop ze met weinig woorden en enkele lenige bewegingen de afstandelijkheid trachten te overbruggen.

Liliane Brakema en haar drie gerenommeerde spelers, maken in essentie theater om naar te luisteren. De spelers ‘spelen’ niet in de traditionele zin van wat onder ‘spel’ wordt begrepen. Flarden gedachten, herinneringen, bevroren verlangens, worden verwoord. De kilte van de diepvrieskelder is de kilte van een maatschappij, waar voor een warm contact geen tijd meer is. Het ’tonen’ daarvan is even belangrijk als het verwoorden en blijkt in Menuet de moeilijkste opgave.

In de drie monologen, in elkaar grijpend vanuit drie verschillende toestanden, is de fysieke en verwoorde aanwezigheid van de man overduidelijk in de interpretatie die Bert Luppes er aan geeft. Lien Wildemeersch en vooral Chris Thys krijgen minder kansen om woordelijk en fysiek uit de hoek te komen. Het ongewone pad dat Liliane Brakema met haar spelers in Menuet op gaat, wijst op durf maar maakt de voorstelling minder evenwichtig en langer dan nodig.

Info: www.ntgent.be