Beginners bij Malpertuis. Een aanzet tot ‘filmisch theater’?
Theatermakers zijn al langer niet meer bezig met het teksttheater waar oudere theaterlopers mee zijn opgegroeid. Het zelf verwerken op de repetitievloer van verhalen en romans, van sociale en politieke conflicten, van intimistische spanningen, tot een min of meer experimentele vorm van podiumkunst, is schering en inslag. Zowel kleine als grotere theaters zoeken en vinden gelijkgerichte medewerkers of slagen er in spelers voor de zoektocht te winnen. Een toneelauteur, een tekstschrijver in de gangbare betekenis, komt er niet meer aan te pas.
Dat blijkt ook in Beginners, een coproductie van Malpertuis, Tielt, en De Grote Post, Oostende, waarin Piet Arfeuille, regisseur, en cineaste Nathalie Teirlinck, een zestal korte verhalen van de Amerikaan Raymond Carver (1938-1988) samen met een uitgebreide cast, tot een scenisch geheel samenbrengen. Dat de scène een opvallend element is, sluit volkomen aan bij de inhoud die Carver aan zijn verhalen geeft waarin mensen schijnbaar doelloos naast elkaar in hokjes leven. Het decor (vormgeving van Amber Vandenhoeck) toont een aantal boven- en onder-kamers van blijkbaar een appartementsgebouw en suggereert duidelijk een troosteloze apartheid. De bewoners kennen elkaar niet of nauwelijks. En ook binnenskamers is er een routineus aantrekken en afstoten.
Zowel Piet Arfeuille op het gebied van verhalend theater als Nathalie Teirlinck op het terrein van het filmen, zijn al een hele tijd begaan met het uitproberen van nieuwe combinaties van verbalisme en visualisatie om tot een ‘filmisch theater’ zonder camera te komen waardoor de kijk op het alledaagse leven van een mens duidelijker wordt: de mens als een elementair deeltje in een groter geheel, maar dan ook een eenzame mens in dat geheel.
Het statische beeld van het decor met de vele tussenschotten waarachter mensen zich nillens willens verbergen, het stilzwijgen of de plotse onnodige hysterische uitroep, het gereutel en gefluister, het zich schijnbaar verbergen van een oudje tussen stapels dozen, het intieme gekreun ergens in het donker of de speelse drift van een vrijend koppel voor een raam en de nieuwsgierigheid van een voorbij fietsend knaapje, het op- en neerlopen en nog veel dingen meer in het gesuggereerde torengebouw, fascineren een hele tijd en wekken bij de kijker, de gedwongen voyeur, niet enkel nieuwsgierigheid, maar ook de vraag naar een verloop, naar een verrassend en inslaand gebeuren. De voorstelling blijft te lang een verwijzen naar, zoals Raymond Carver het zeker bedoelde, het benauwende leventje van mensen die zichzelf als het ware opsluiten.
In zijn verhalen is Carver (naar verluidt ‘gedwongen’ door zijn lector Gordon Lish) zeer zuinig met taal. Hij mikt op de verbeelding van de lezer. Het is maar de vraag of je bij een publiek van toeschouwers hetzelfde kan bereiken met zogezegd ‘filmisch theater’. Beginners is in die mate interessant, dat met inzet van een zeer bekwame cast duidelijk wordt, dat theater maken een beweging is die niet alle, maar vele kanten op kan. Het uitproberen ervan moet zeker mogelijk blijven.
Info: www.malpertuis.be
