De Roovers verjaren met Alsemkomt. Whisky en taart voor de misdeelden

Alsemkomt, is de titel die De Roovers bedachten voor De ijsman komt (The Iceman cometh) van de Amerikaanse auteur en Nobelprijswinnaar (1936) Eugene O’Neill (1888-1953). De schrijver voltooide het in 1939 maar het werd pas in 1946 in New York gecreëerd en slecht onthaald. Tien jaar later werd het na een off-Broadwayenscenering als een meesterwerk bejubeld. De handeling is gesitueerd in een whiskybar ergens aan een haven, een toevluchtsoord voor de misdeelden van de maatschappij, die hun bestaan enkel in de droom en de drank en niet in de werkelijkheid beleven. In de bar van Harry Hope wordt ieder jaar een zuiporgie georganiseerd op kosten van de handelsreiziger en grootdoener Hickey, en die avond wordt ook de verjaardag van Hope gevierd. Maar is er nog hoop in de bar van Hope? En met welke boodschap valt Hickey binnen?

De bekende zanger-gitarist Mauro Pawloswki heeft de eer met enkele akkoorden de voorstelling op gang te trekken. Verder fungeert hij als een miniatuur klankdecor en kan hij tussenin ook een paar songs ten beste geven alsof er ergens een raampje opengaat voor de klank uit een minder pessimistische wereld. Voor 0’Neill was The Iceman cometh, benevens een aanklacht tegen een wankel economisch bestel in de Verenigde Staten net voor de Tweede Wereldoorlog, meteen ook een van zich afschrijven van eigen jeugdervaringen, zoals hij in A moon for the misbegotten en in A long day’s journey into night, de trauma’s trachtte te verwerken nadat drank en drugs het leven verwoestten van zijn moeder, vader en broers.

Voor De Roovers maken de twistende, al maar door pratende, kibbelende, klagende, drinkende, elkaar bestokende mannen, een mislukte actrice en heupwiegende meisjes in Alsemkomt (als hij komt), het sluitstuk van een driedelige cyclus over onverzadigbare hebzucht in een maatschappij die mensen onherroepelijk tot mislukken drijft. Na Timon van Athene (Shakespeare) en De laatsten der onverstandigen (Peter Handke) ligt nu de nadruk op de traumatische angst de kooi niet meer uit te kunnen waarin men al dan niet door eigen schuld gevangen zit en waarvan de bar een symbool is. De door elkaar lopende lijnen in de vertolking die De Roovers aanhouden, en het oproepen van een panisch gevoel dat de spanning verzwakt, werken af en toe een zekere oppervlakkigheid in de hand. Het schrijnende van de situatie wordt gedrukt door een woordenstroom. De verrassende komst van de mogelijke verlosser Hickey (Stefaan Degand, bij momenten in overacting) met een verjaardagstaart voor Hope, geeft de vertolking een beter evenwicht. Hickey doet alsof hij zich vrij heeft gemaakt van angst en illusie en wil nu iedereen doen geloven dat er een uitweg is voor wie zich zoals hij, vrij wil maken. Niet meer vluchten in een gefantaseerd bestaan: ben jezelf. Maar deze valse Messias, deze ijsman die poogt zijn vrienden op het gladde ijs van zijn opvatting mee te trekken, wordt letterlijk in zijn blootje gezet als blijkt dat hij  zijn vrouw heeft vermoord.  Uit liefde, zegt hij, maar het is uit haat. Nu wacht hij op zijn aanhouding. Er komen nog bekentenissen van anderen en tenslotte is het de toogfilosoof Larry die, na vele whisky’s, het standpunt handhaaft dat dromen en illusie’s het leven leefbaar maken.

In hoever de keuze van dit stuk te maken heeft met de viering van twintig jaar De Roovers, blijft in het midden. Het collectief is voor de gelegenheid uitgebreid tot elf spelers wat vanzelfsprekend enig risico inhoudt. Daar zijn De Roovers niet bang voor. Dat hebben ze de voorbije jaren in diverse kwaliteitsvolle producties voldoende bewezen. Whisky en taart zijn veel te weinig om ze daarmee te feliciteren. Begin 2000 besloot de Vlaamse Gemeenschap de groep structureel te erkennen en dat was zeker niet te vroeg. ‘De Roovers is vooral een mentaliteit’ schreef men dan. Laten we hopen dat ze als talentvol collectief alert blijven om de alles overheersende commerciële dwang van zijn camouflage te ontdoen. Met theater dat tot nadenken aanspoort over de manier waarop in een democratie het drama van de misdeelden kan voorkomen worden.

Info: www.deroovers.be